Ένα σημαντικό πρόβλημα της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας που χτυπά κυρίως τα νέα ζευγάρια είναι η υπογονιμότητα.
Παράγοντες όπως το άγχος, το στρες, τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα υποβιβάζουν την ποιότητα της ζωής και συμβάλλουν στην υπογεννητικότητα.
Λύση στο πρόβλημα αυτό έρχεται να δώσει το «Institute of Life» – που εδράζεται στο ΙΑΣΩ – με όλα τα σύγχρονα ιατρικά μέσα που διαθέτει σχετικά με την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ζητήσαμε από τον Dr. Παναγιώτη Πολύζο, Μαιευτήρα – Χειρουργό Γυναικολόγο και Ειδικό Αναπαραγωγής να μας ενημερώσει σχετικά:
Κε Πολύζο, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα ζευγάρια προσφεύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
«Κατά κύριο λόγο οφείλεται στο γεγονός της μετάθεσης της δημιουργίας οικογένειας σε μεγαλύτερες ηλικίες. Τα περισσότερα ζευγάρια παντρεύονται μετά τα 35 ή αποφασίζουν να κάνουν παιδί μετά τα 35. Ως γνωστόν η γυναικεία γονιμότητα φθίνει μετά τα 34 και αν συνυπολογίσουμε την ποιότητα ζωής, το άγχος, το στρες, τις σπουδές, την εύρεση εργασίας κ.τ.λ., πλέον 1 στα 6 ζευγάρια θα χρειαστεί την βοήθεια της επιστήμης για να αποκτήσει παιδί».
Πότε πρέπει ένα ζευγάρι να καταφύγει στην εξωσωματική γονιμοποίηση;
«Καταρχήν, το πρώτο και σημαντικότερο είναι να υπάρχουν τακτικές επαφές μεταξύ του ζευγαριού κατά τις γόνιμες μέρες και να έχουνε πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού τους – ειδικά όταν πρόκειται για ζευγάρια νεότερης ηλικίας, δηλαδή κάτω από τα 35 – ότι ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας δίνει σαν μέγιστο αναμονής για να απευθυνθούν σε έναν ειδικό τον ένα χρόνο. Για γυναίκες που είναι πάνω από 35 ετών αυτός ο χρόνος μειώνεται στους 6 μήνες».
Μιλήστε μας λίγο για το «Institute of Life». Τι ακριβώς είναι αυτό που προσφέρει;
«Το «Institute of Life» είναι μια πρωτοπορειακή μονάδα εξωσωματικής. Δημιουργήθηκε αποκλειστικά από γιατρούς και εμβρυολόγους που ασχολούνται με την υπογονιμότητα, και έχουν πολυετή εμπειρία στο εξωτερικό. Ο σκοπός αυτής της συνένωσης των ετερόκλιτων προσωπικοτήτων ήταν να δημιουργηθεί μια ομάδα πρότυπη για τα ελληνικά δεδομένα αφενός και αφετέρου να πρωταγωνιστήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό που θέλαμε ήταν να δημιουργήσουμε ένα κέντρο στην Ελλάδα που να μην έχει να ζηλέψει τίποτα από τα κέντρα του εξωτερικού, εξοπλισμένο με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Εφαρμόζουμε όλες της τεχνικές, όλες τις θεραπείες και μάλιστα εφαρμόζουμε θεραπείες που δεν εφαρμόζονται σε άλλα κέντρα».
Πόσο πιστεύετε ότι θα αυξηθεί το ποσοστό των γυναικών που θα στραφούν στην διατήρηση γονιμότητας μέσω τις κατάψυξης ωαρίων τα επόμενα χρόνια;
«Αυτή την στιγμή είμαστε σε θέση να κρυοσυντηρήσουμε οποιοδήποτε κύτταρο, οποιοδήποτε ωάριο, οποιοδήποτε σπερματοζωάριο με 100% επιτυχία, δηλαδή να έχουμε επιβίωση με την απόψυξη 100%. Αρχικά η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε σε καρκινοπαθείς γυναίκες, που έπρεπε να υποστούν χημειοθεραπεία και θα τους ανέστειλε πλήρως την γονιμότητά τους. Τώρα, λόγω των κοινωνικών φαινομένων των καιρών μας, παρατηρήσαμε ότι επειδή οι γυναίκες αναβάλλουν την τεκνοποίηση για μεγαλύτερες ηλικίες κατατάσσονται και αυτές στην προηγούμενη κατηγορία, δηλαδή ρισκάρουν να μην έχουν ωάρια καλής ποιότητας σε μεγαλύτερη ηλικία, έτσι ώστε να επιτύχουν μια εγκυμοσύνη. Πλέον με την κρυοσυντήρηση των ωαρίων δίνεται η δυνατότητα στις γυναίκες αυτές να συντηρήσουν τα ωάριά τους σε ηλικίες κοντά στα 30, ούτως ώστε να διατηρήσουν και μετά από 10 – 15 χρόνια την δυνατότητα να τεκνοποιήσουν με τα ωάρια που είχαν σε μικρότερη ηλικία και να μην ταλαιπωρηθούν με πολλές διαδικασίες εξωσωματικής. Άλλωστε είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε γυναίκας να αποκτήσει παιδί. Πιστεύω ότι θα αυξηθεί κατακόρυφα η χρήση αυτής της τεχνικής, η ενημέρωση έχει ξεκινήσει και πιστεύω οι γυναίκες που θα κατανοήσουν αυτή την ανάγκη θα το κάνουν, ήδη υπάρχει μεγάλη ζήτηση».
Ποιες είναι οι τελευταίες νέες τεχνικές στην εξωσωματική γονιμοποίηση;
«Νέες εξελίξεις υπάρχουν πολλές! Καταρχήν έχει δοθεί μεγάλη βάση στο να επιλέγονται υγιή έμβρυα προς εμβρυομεταφορά. Όπως και στην φυσιολογική σύλληψη, έτσι και στην εξωσωματική, τα έμβρυα τα οποία δημιουργούνται στο εργαστήριο όπως και τα έμβρυα που δημιουργούνται στην μήτρα της γυναίκας δεν είναι όλα «καλά» χρωμοσωμικά. Γι’ αυτό και πολλές γυναίκες που μένουν έγκυες με τον φυσιολογικό τρόπο αποβάλλουν για κάποιο ανεξήγητο λόγο. Αυτό πιθανώς οφείλεται στην ποιότητα των εμβρύων, επειδή έτσι είναι η φύση του ανθρώπου, να μην δημιουργεί όλα του τα κύτταρα ομοιογενή και να έχουνε τα ίδια χρωμοσώματα. Εμείς προσπαθήσαμε και εξελίξαμε τεχνικές στην εξωσωματική, ούτως ώστε να επιλέγουμε έμβρυα, τα οποία είναι υγιή και αυξάνουν τις πιθανότητες να μείνει έγκυος μια γυναίκα. Αυτή η μέθοδος λέγεται Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση ή Προεμφυτευτικός Γενετικός Έλεγχος. Διενεργείται μια βιοψία στα έμβρυα τα οποία δημιουργούνται στο εργαστήριο, εξετάζουμε το υλικό που παίρνουμε από τα έμβρυα αυτά για τα χρωμοσώματά τους και έτσι επιλέγουμε αυτά που έχουν υγιή χρωμοσώματα. Μεταφέροντας ένα έμβρυο υγιές, δηλαδή με «καλά» χρωμοσώματα, πετυχαίνουμε εγκυμοσύνη σε ποσοστό περίπου 80% και να γεννηθεί ένα φυσιολογικό παιδί σε ποσοστό περίπου 65 – 70%».
Άρα οι νέες μέθοδοι μπορούν να βοηθήσουν τα ζευγάρια με κληρονομικά νοσήματα να αποκτήσουν παιδιά υγιή;
«Ουσιαστικά ναι. Η τεχνική αυτή ξεκίνησε για να μπορούμε να επιλέγουμε έμβρυα τα οποία δεν φέρουνε κάποια γονιδιακή μετάλλαξη. Παραδείγματος χάριν, για ένα ζευγάρι που και οι δύο έχουν το στίγμα της μεσογειακής αναιμίας και θέλουν να αποκτήσουν παιδί, ο πιο ασφαλής τρόπος είναι η εξωσωματική. Βέβαια, εκτός από αυτή την τεχνική έχει εξελιχθεί και η τεχνική του «time-lapse».
Είναι μία μέθοδος κατά την οποία ειδικοί επωαστήρες όπου καλλιεργούνται τα έμβρυα μέσα στο εργαστήριο, είναι εξοπλισμένοι εσωτερικά με ειδικά μικροσκόπια και έχουν την δυνατότητα να φωτογραφίζουν τα έμβρυα κατά την ανάπτυξή τους κάθε 5 λεπτά. Και αυτό χωρίς να διαταράσσουμε τις συνθήκες των εμβρύων, δηλαδή να τα βγάζουμε εκτός του επωαστηρίου και να τα βλέπουμε όπως κάναμε παλιά στο μικροσκόπιο. Με αυτή την τεχνική παίρνουμε πολλές περισσότερες πληροφορίες για την ανάπτυξη των εμβρύων και έτσι επιλέγουμε μέσω ειδικών αλγορίθμων τα έμβρυα που έχουν καλύτερη αναπτυξιακή δυνατότητα και εμφυτευσιμότητα. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε μια πρωτιά για την μονάδα μας, καθώς διαθέτουμε το εμβρυοσκόπιο «Plus», το οποίο είναι ένας επωαστήρας με «time-lapse» σύστημα.
Πέρα από όλα αυτά υπάρχει και μία νέα τεχνική, η οποία έχει ξεκινήσει δειλά δειλά και εφαρμόστηκε δύο φορές στο εξωτερικό για πολύ συγκεκριμένους λόγους και υπήρξε εγκυμοσύνη και γέννηση παιδιού. Η νέα αυτή μέθοδος ονομάζεται «Μεταφορά Μητρικής Ατράκτου» (Maternal Spindle Transfer). Πολλές γυναίκες μεγαλύτερης αναπαραγωγικής ηλικίας ή γυναίκες που έχουν προβλήματα γυναικολογικά μέχρι πριν λίγο καιρό έπρεπε να στραφούν απευθείας σε λύση δανεικών ωαρίων για να επιτύχουν εγκυμοσύνη, διότι δεν είχαν καλής ποιότητας έμβρυα από την εξωσωματική γονιμοποίηση. Μετά από έρευνα καταλήξαμε ότι αυτό οφείλεται στην ποιότητα του κυτταροπλάσματος μέσα στο ωάριο. Λαμβάνοντας υπόψιν την σπουδαιότητα του κυτταροπλάσματος και των μιτοχονδρίων εφαρμόσαμε την νέα αυτή τεχνική. Στην ουσία μεταφέρουμε τα χρωμοσώματα από το ωάριο της μητέρας σε ένα ωάριο μιας δότριας που έχουμε βγάλει τα χρωμοσώματά του και έτσι επιτυγχάνουμε δημιουργία εμβρύων, τα οποία είναι ικανά προς εμφύτευση και χωρίς να χρειαστεί η γυναίκα να κάνει παιδί με ξένα ωάρια. Στο σημείο αυτό να τονίσω ότι η ομάδα μας είναι η μοναδική ομάδα στον πλανήτη που είναι αδειοδοτημένη να διενεργήσει έρευνα γύρω από το θέμα. Έχουμε τελειώσει το ερευνητικό κομμάτι και σύντομα θα είμαστε σε θέση να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε αυτή την τεχνική σε επιλεγμένα ζευγάρια, προκειμένου να βγάλουμε τα πρώτα συμπεράσματα».
Πολλές φορές ακούμε πως σε μερικά χρόνια το κάθε ζευγάρι θα μπορεί να κάνει παιδιά κατά παραγγελία, τα οποία θα υπερτερούν απέναντι σε παιδιά που η σύλληψή τους έχει γίνει με φυσιολογικό τρόπο, όπως έχουμε δει και στην ταινία «Γκάτακα» (1997). Πιστεύετε ότι πρόκειται για ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας και αν υποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο πραγματοποιείται, πιστεύετε ότι θα είναι ηθικό;
«Όλοι οι επιστήμονες που ασχολούνται με την υγεία και ειδικότερα με την εξωσωματική γονιμοποίηση, οφείλουν να διέπονται από μια ηθική σε αυτό που κάνουν. Άλλωστε υπάρχει και αυστηρό νομικό πλαίσιο που περιορίζει κατά πολύ την ευγονική. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί στην καθημερινότητα. Νομίζω ότι όλοι οι φορείς είναι ευαισθητοποιημένοι και κάθε βήμα γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και ασφαλιστικές δικλείδες. Η γνώση και η τεχνολογία υπάρχουν για να χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση προς τη σωστή κατεύθυνση και προς όφελος της ανθρωπότητας.»
Dr. Παναγιώτης Θ. Πολύζος
Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος
Ειδικός Αναπαραγωγής
Μέλος του Institute of Life – Μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στο Μαιευτήριο Ιασώ
Website: www.drpolyzos.gr