Ο διαβήτης είναι μια μεταβολική πάθηση , η οποία προκαλεί διαταραχή στην ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στον οργανισμό . Περίπου 346 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από αυτή και ο αριθμός αυτός αυξάνεται συνεχώς . Βασικά συμπτώματά της είναι τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα , η πολυουρία , η πολυδιψία , η πολυφαγία με συνοδό απώλεια βάρους ( διαβήτης τύπου Ι ) . Σε βάθος χρόνου οι σημαντικότερες μακροχρόνιες επιπλοκές του διαβήτη είναι η νευροπάθεια και η αγγειοπάθεια . Στον οφθαλμό προκαλείται καταρράκτης , γλαύκωμα , αλλά το κυριότερο πρόβλημα είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια .
Με τον όρο διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια εννοούμε τη βλάβη που προκαλείται στα αγγεία του φωτοευαίσθητου χιτώνα , ο οποίος καλείται αμφιβληστροειδής . Για την εκδήλωσή της συνήθως απαιτείται η παρουσία διαβήτη για αρκετό χρονικό διάστημα ( 10 χρόνια περίπου ) . Εμφανίζεται στο 23% περίπου των διαβητικών ασθενών . Οι δύο βασικές μορφές της νόσου είναι η μη παραγωγικήκαι η παραγωγική .
Στην μη παραγωγική μορφή τα αγγεία του αμφιβληστροειδή παρουσιάζουν παθολογικό τοίχωμα με συνέπεια αυξημένη διαπερατότητα και μικροδιαρροές , μικροανευρύσματα , αιμορραγίες , εξιδρώματα και οίδημα . Το τελικό αποτέλεσμα είναι η κακή κυκλοφορία και παροχή αίματος στον αμφιβληστροειδή , τον ιστό του ανθρώπινου οργανισμού με την μεγαλύτερη κατανάλωση οξυγόνου .
Στην παραγωγική μορφή οι παραπάνω βλάβες έχουν προκαλέσει τόσο έντονη ισχαιμία σε περιοχές του αμφιβληστροειδή, που στα όρια αυτών αναπτύσσονται παθολογικά νεόπλαστα αγγεία τα οποία καλούνται νεοαγγεία . Τα αγγεία αυτά είναι ιδιαίτερα εύθραυστα και ανά πάσα στιγμή μπορεί να ραγούν προκαλώντας αιμορραγίες στο υαλώδες σώμα (το διάφανο ζελέ που γεμίζει το εσωτερικό του οφθαλμικού βολβού), οι οποίες καλούνται ενδοϋαλοειδικές . Τα νεοαγγεία είναι δυνατόν να αναπτύξουν μεμβράνες , οι οποίες προσφύονται και έλκουν ανώμαλα τον αμφιβληστροειδή με κατάληξη ελκτική αποκόλληση αυτού . Επιπλέον η παρουσία αυτών των αγγείων στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού (ίριδα και γωνία αποχέτευσης υδατοειδούς υγρού) προκαλεί αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση και νεοαγγειακό γλαύκωμα .
Μια ιδιαίτερη κλινική οντότητα αποτελεί το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας , το οποίο εμφανίζεται στο 7% των διαβητικών ασθενών ( περίπου >24 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως) . Από αυτούς ένα 2,8% περίπου (10 εκατομμύρια περίπου παγκοσμίως) παρουσιάζει έκπτωση όρασης . Μπορεί να συνυπάρχει τόσο με μη παραγωγική όσο και με παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Αιτία εκδήλωσής του είναι η διαρροή υγρού στο κέντρο του πίσω τμήματος του οφθαλμού, το οποίο καλείται ωχρά κηλίδα και είναι υπεύθυνο για την κεντική όραση.
Συμπτώματα
Στα αρχικά στάδια της νόσου δεν εκδηλώνονται ιδιαίτερα συμπτώματα . Προχωρώντας όμως οι αλλοιώσεις σε έναν όχι και τόσο καλά ρυθμισμένο ασθενή θα παρουσιαστεί μείωση της όρασης λόγω οιδήματος ωχράς κηλίδας , ενδοϋαλοειδικής αιμορραγίας, αποκόλλησης αμφιβληστροειδή, γλαυκώματος. Ο διαβήτης αποτελεί μια από τις πιο συχνές αιτίες τύφλωσης, όταν παραμεληθεί με σημαντικό κόστος, τόσο για τον ασθενή, όσο και για τα συστήματα υγείας των χωρών .
Μη παραγωγικήδιαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (προαμφιβληστροειδική αιμορραγία)
Διάγνωση
Η διάγνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας γίνεται από τον οφθαλμίατρο. Όλοι οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να παραπέμπονται για οφθαλμολογική εξέταση, η οποία θα πρέπει να γίνεται τακτικά και σε συχνότητα η οποία θα καθοριστεί με βάση τη βαρύτητα των ευρημάτων . Ο τρόπος εξέτασης γίνεται με μέτρηση της οπτικής οξύτητας και της ενδοφθάλμιας πίεσης, βυθοσκόπηση, φωτογράφιση βυθού, τομογραφία οπτικής συνοχής (OCT) , φλουοροαγγειογραφία .
Πρόληψη
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια όπως προαναφέρθηκε ,παραμένει ασυμπτωματική, για τους περισσότερους ασθενείς, για μεγάλοχρονικόδιάστημα. Μόνοσε περίπτωσηοιδήματοςτηςωχράςκηλίδας, ή αιμορραγίας του υαλώδους, ο ασθενής παρατηρείμείωσητηςόρασηςδηλαδήόταν η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια έχειήδηπροχωρήσει .Η έγκαιρηδιάγνωσητηςδιαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και η αντιμετώπισήτηςείναι επομένως καθοριστικήςσημασίας για τον ασθενή προτούεμφανιστούνσοβαρέςγια τηνόραση επιπλοκές.
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες κινδύνου, εκ των οποίων άλλοι μπορούν να ελεγχθούν από τον ασθενή και άλλοι όχι. Αυτοί που δεν μπορούν να επηρεαστούν από τον ασθενή είναι η ηλικία και η διάρκεια παρουσίας του διαβήτη . Αυτοί που είναι δυνατόν να ρυθμιστούν από τον ασθενή με τη βοήθεια και του ιατρού είναι το υπερβολικό σωματικό βάρος , η υψηλή αρτηριακή πίεση , η υψηλή χοληστερόλη του αίματος, η επάρκεια σωματικής άσκησης, το κάπνισμα , ο γλυκαιμικός έλεγχος ( γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη < 7) .
Θεραπεία
Στη θεραπεία της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας περιλαμβάνεται από παλαιά η φωτοπηξία με laser. Εφαρμόζεται κυρίως στην παραγωγική μορφή και στο διαβητικό οίδημα ωχράς κηλίδας .
Στις βαριές περιπτώσεις εκτεταμένης ενδοϋαλοειδικής αιμορραγίας ή ελκτικής αποκόλλησης αμφιβληστροειδή απαιτείται εγχείρηση υαλοειδεκτομής .
Τα τελευταία χρόνια στη φαρέτρα των θεραπευτικών μέσων έχουν προστεθεί τα σκευάσματα ενδοϋαλοειδικής ένεσης αντιαγγειογενετικών παραγόντων (anti-VEGF) τα οποία εφαρμόζονται ανάμήνα και έχουν εκτοπίσει σημαντικά την χρήση laser . Αυτά δρούν μειώνοντας την αγγειακή διαπερατότητα και τη διαρροή υγρού στην ωχρά κηλίδα (διαβητικό οίδημα) . Κατά τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και σκευάσματα ενέσιμων κορτικοειδών βραδείας απελευθέρωσης επεμβαίνονοντας στους μηχανισμούς φλεγμονής που εμπλέκονται στη δημιουργία διαβητικού οιδήματος ωχράς κηλίδας .
ΝΤΑΦΟΣ Κ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ
Υπ. ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Συνεργάτης ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ , ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΄ΈΛΠΙΣ΄΄
Email : ntafosantonios@gmail.com