Από το 2006, η δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού, με πρωτοβουλία της Διεθνούς Εταιρείας Νεφρολογίας (ISN) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ιδρυμάτων Νεφρού (IFKF).
Στόχος της ημέρας αυτής είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία των νεφρών στην υγεία.
Φέτος, η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού συμπίπτει με την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, γι’ αυτό και για το 2018 η ημέρα είναι αφιερωμένη στη γυναίκα και το κεντρικό θέμα της παγκόσμιας καμπάνιας είναι «Οι Νεφροί & η Υγεία των Γυναικών – Συμπεριλάβετε, δώστε αξία, ενισχύστε», ένα θέμα που αναδεικνύει τη σημασία της υγείας των νεφρών στον γυναικείο πληθυσμό.
Νεφροί & υγεία των γυναικών
Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας που οδηγεί στη νεφρική ανεπάρκεια και στον πρόωρο θάνατο [1] .
Ο κίνδυνος εμφάνισης ΧΝΝ στις γυναίκες είναι τουλάχιστον ίδιος με αυτόν στους άντρες, ίσως λίγο υψηλότερος. Σύμφωνα με κάποιες μελέτες, η ΧΝΝ είναι πιο πιθανό να αναπτυχθεί στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες, σε ποσοστό κατά μέσο όρο 14% στις πρώτες και 12% στους δεύτερους [3]. Ωστόσο, ο αριθμός των γυναικών που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση είναι χαμηλότερος από αυτόν των ανδρών.
Πίσω από τα στατιστικά αυτά αναγνωρίζονται τρεις κύριες αιτίες: Η εξέλιξη της ΧΝΝ είναι πιο αργή στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες, στον γυναικείο πληθυσμό αναγνωρίζονται κοινωνικο-οικονομικά εμπόδια, όπως η ελλιπής ενημέρωση των γυναικών για την ασθένεια, που οδηγεί στην καθυστερημένη έναρξη της αιμοκάθαρσης ή και στην παράλειψή της [4], ενώ παράλληλα η αδυναμία πρόσβασης στη θεραπεία αποτελεί σημαντικό πρόβλημα σε χώρες όπου δεν υπάρχει καθολική πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Ανισότητες καταγράφονται και στη μεταμόσχευση νεφρού, καθώς οι γυναίκες τείνουν να δωρίζουν συχνότερα τα νεφρά τους, ενώ είναι λιγότερο πιθανό να λάβουν οι ίδιες νεφρό ως ασθενείς [5].
Διαπιστώνεται λοιπόν μια πραγματική ανάγκη να επιτευχθεί ισότιμη πρόσβαση των γυναικών στις υπηρεσίες υγείας όπου χρειάζεται επίσης να ενισχυθεί η ενημέρωση ώστε να επιτευχθούν καλύτερες εκβάσεις για την υγεία των γυναικών.
Νεφροπάθεια λύκου & λοιμώξεις νεφρών
Ορισμένες ασθένειες που προσβάλλουν τον νεφρό, όπως η νεφροπάθεια (νεφρίτιδα) του συστηματικού ερυθηματώδη λύκου ή οι λοιμώξεις των νεφρών (οξεία ή χρόνια πυελονεφρίτιδα), πλήττουν συχνότερα τις γυναίκες απ’ ό,τι τους άνδρες. Η νεφροπάθεια του λύκου είναι μια νόσος που οφείλεται σε αυτοάνοση νόσο, μια διαταραχή κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού προσβάλλει τα ίδια τα κύτταρα και τα όργανά του [6]. Η πυελονεφρίτιδα είναι μια λοίμωξη, κάποιες φορές σοβαρή, που προσβάλλει είτε τον έναν είτε και τους δύο νεφρούς [7]. Οι λοιμώξεις των νεφρών –όπως και οι περισσότερες λοιμώξεις του ουροποιητικού– είναι συνηθέστερες μεταξύ των γυναικών, με τον κίνδυνο να αυξάνεται σημαντικά κατά την εγκυμοσύνη. Για να επιτευχθούν θετικές εκβάσεις, όπως και στις περισσότερες νόσους των νεφρών, η διάγνωση και η θεραπεία πρέπει να γίνονται έγκαιρα.
Νόσοι των νεφρών & εγκυμοσύνη
Η ΧΝΝ θεωρείται παράγοντας που μπορεί να περιπλέξει και την εξέλιξη της εγκυμοσύνης αλλά και αιτία μειωμένης γονιμότητας. Η ΧΝΝ θεωρείται παράγοντας κινδύνου για αρνητικές εκβάσεις τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό της. Η εγκυμοσύνη σε γυναίκες που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο ΧΝΝ αποτελεί σημαντική πρόκληση, με υψηλά ποσοστά υπερτασικών διαταραχών και πρόωρων γεννήσεων [9]. Οι γυναίκες με ΧΝΝ ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα γονιμότητας, ωστόσο η σύλληψη είναι δυνατή, αν και δύσκολη, για τις γυναίκες που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση. Όταν η γυναίκα υποβάλλεται σε αιμοκάθαρση, οι εκβάσεις είναι καλύτερες όταν η θεραπεία είναι εντατική (καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή). Για τον λόγο αυτόν καθίσταται αναγκαίος ο σχεδιασμός στοχευμένων προγραμμάτων για τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας [10].
Μετά από επιτυχή μεταμόσχευση νεφρού η γονιμότητα είναι δυνατό να αποκατασταθεί και οι πιθανότητες επιτυχούς τοκετού είναι σημαντικά αυξημένες. Ωστόσο, είναι αναγκαία η προγεννητική ιατρική παρακολούθηση ώστε να αποφευχθούν επιπλοκές.
Απαραίτητη καθίσταται η έγκαιρη διάγνωση και ο έλεγχος της ΧΝΝ κατά την εγκυμοσύνη αλλά και η παρακολούθηση των γυναικών με ΧΝΝ όχι μόνο κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και έπειτα από την κύηση. Από την άποψη αυτή, η εγκυμοσύνη μπορεί επίσης να αποτελέσει πολύτιμη ευκαιρία για έγκαιρη διάγνωση της ΧΝΝ, επιτρέποντας έτσι τον προγραμματισμό θεραπευτικών παρεμβάσεων. Με την σειρά τους, οι επιπλοκές που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη αυξάνουν τον κίνδυνο νεφροπάθειας. Η προεκλαμψία, ένα σύνδρομο κατά το οποίο ένα ελάττωμα της εμφύτευσης του πλακούντα επηρεάζει τους φυσιολογικούς νεφρούς και προκαλεί υπέρταση και πρωτεϊνουρία, αποτελεί μία από τις 3 κύριες αιτίες της μητρικής θνησιμότητας [8].
Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού 2018
Είναι ξεκάθαρη η ανάγκη για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, έγκαιρη διάγνωση και σωστή παρακολούθηση της ΧΝΝ στην εγκυμοσύνη. Η εγκυμοσύνη με τη σειρά της είναι μια καλή ευκαιρία για την έγκαιρη διάγνωση της ΧΝΝ, δίνοντας το περιθώριο για τον σχεδιασμό θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού 2018 συμπίπτει με την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας και η συγκυρία αυτή δίνει την ευκαιρία να υπογραμμιστεί η σημασία της υγείας των νεφρών των γυναικών. Η φετινή 13η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού στόχο έχει να προωθήσει την οικονομικά προσιτή και ισότιμη πρόσβαση στην ενημέρωση, την αντιμετώπιση και την πρόληψη των νεφρικών παθήσεων για τις γυναίκες όλων των ηλικιών παγκοσμίως.
Πηγή: worldkidneyday.org