Άλεξ Στάμος: O Έλληνας που προειδοποίησε για το τρύπιο facebook

Για όλους όσοι γνωρίζουν καλά τον χώρο του Ιντερνετ ο Στάμος είναι κάτι σαν μύθος. Σαραντάρης σήμερα, μεγάλος δηλαδή για τα δεδομένα της Σίλικον Βάλεϊ, όπου ο μέσος όρος ηλικίας των ειδικών σε θέματα ασφαλείας δεν ξεπερνά τα 27, είναι από τους πιο παλιούς στον χώρο. Ο ίδιος λέει ότι έμαθε τα πάντα σχεδόν μόνος του μεγαλώνοντας την άγρια εποχή των μόντεμ, με την πρόσβαση στο Ιντερνετ να είναι από δύσκολη έως σχεδόν αδύνατη. Αξιζε, όμως, τον κόπο για το παιδί των Ελλήνων μεταναστών από το Σακραμέντο: μέσα σε λίγα χρόνια τον διεκδικούσαν ταυτόχρονα η υπηρεσία ασφαλείας της NASA, το FBI και η Yahoo!. O ίδιος επέλεξε τελικά την τελευταία, από την οποία έφυγε μόνο για να πάει στο Facebook, όπου δουλεύει νυχθημερόν τα τελευταία χρόνια «για να κάνει το Ιντερνετ πιο ασφαλές και αξιόπιστο για όλο τον κόσμο», όπως γράφει χαρακτηριστικά στον λογαριασμό του στο LinkedIn. Μόνο που τα δεδομένα που ήρθαν τελευταία στο φως μαρτυρούν μάλλον το αντίθετο, κάνοντας ευρύτερα γνωστές τις διαφωνίες του, τις οποίες επίσημα αρνείται, αλλά τις επιβεβαιώνουν πρώην και σημερινοί υπάλληλοι της εταιρείας. Και είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο Στάμος για να μπορέσει να ελέγξει καλύτερα τι γίνεται με το θέμα της Ρωσίας διεκδίκησε άλλους εκατό μηχανικούς από το Facebook, τους οποίους η εταιρεία αρνήθηκε να διαθέσει – και είναι τότε ακριβώς που αποφάσισε να παραιτηθεί, σύμφωνα με τους «Νew York Times».

Οι πρώτες διενέξεις με το FBI 

Ολα ξεκίνησαν ύστερα από την αποκάλυψη του σκανδάλου ότι η Cambridge Analytica (δηλαδή η εταιρεία συλλογής δεδομένων με επικεφαλής τον Στιβ Μπάνον, ο οποίος υπήρξε ταυτόχρονα και σύμβουλος του Τραμπ) υπέκλεψε τα δεδομένα εκατομμυρίων ατόμων μέσω της εφαρμογής thisisyourdigitalife προκειμένου να ενισχύσει την καμπάνια του σημερινού προέδρου των ΗΠΑ. Οι «New York Times» επιμένουν ότι ήταν ο ασυμβίβαστος Στάμος που ζητούσε περισσότερη διαφάνεια, αφήνοντας μάλιστα να διαρρεύσουν σχετικές πληροφορίες για τον προβληματικό ρόλο του Facebook, μια στάση που οδήγησε σε μεγάλη κόντρα με συναδέλφους του μέσα στην εταιρεία. Δεν ήταν, άλλωστε, η πρώτη φορά που ο ατίθασος Ελληνοαμερικανός τσακωνόταν για θέματα ασφαλείας καθώς για τον ίδιο λόγο λένε ότι αποχώρησε από τη Yahoo! ύστερα από μεγάλο καβγά με τη διευθύνουσα σύμβουλο Μαρίσα Μέγιερ, όταν η τελευταία συμφώνησε να επιτρέψει στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα των χρηστών.

Η αγέρωχη μάλιστα στάση του απέναντι στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες τον είχε καταστήσει κάτι σαν ζωντανό θρύλο ανάμεσα στους συναδέλφους του. Είναι γνωστό το συνέδριο που έλαβε χώρα τον Φεβρουάριο του 2015, όπου ο Στάμος έφτασε σε μεγάλη δημόσια σύγκρουση με τον τότε υπεύθυνο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Μάικλ Ρότζερς, τον οποίο κατηγόρησε ανοιχτά ότι συναίνεσε με τον υπεύθυνο του FBI στο να χαλαρώσουν οι αυστηροί κανόνες ασφαλείας προκειμένου να υπάρχει καλύτερη πρόσβαση στα δεδομένα των Αμερικανών πολιτών. Ο τρομερός χάκερ είχε πια μετατραπεί σε αδιάφθορο υποστηρικτή των ατομικών δικαιωμάτων και της κοινωνίας των πολιτών. Ο Αλεξ Στάμος είχε κάθε λόγο να αναρωτιέται για τη συναίνεση των μυστικών υπηρεσιών στο να χαλαρώσουν οι κανόνες της ασφάλειας και να το εκφράζει δημόσια ύστερα μάλιστα από τον μεγάλο χαμό που είχε προκαλέσει η αποκάλυψη του Εντουαρντ Σνόουντεν για τα συστήματα παρακολούθησης των μυστικών υπηρεσιών και της CIA. Η κόντρα του με τον Ρότζερς στο εν λόγω συνέδριο κυκλοφόρησε μάλιστα σε βίντεο στο Ιντερνετ μετατρέποντας τον ίδιο σε αυτόκλητο Δον Κιχώτη του κυβερνοχώρου.  Μπορεί λοιπόν η εμμονή του με το να αυξάνει όσο μπορεί περισσότερο τους κανόνες ασφαλείας να τον έφεραν σε κόντρα με τα αφεντικά της Yahoo!, αλλά οι πρωτόγνωρες ικανότητες του τον έκαναν ταυτόχρονα περιζήτητο οδηγώντας τον το 2015 στο Facebook. Πηγαίνοντας στην εταιρεία του Μαρκ Ζούκερμπεργκ ο Στάμος κατάφερε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να μειώσει τις κυβερνοεπιθέσεις που δεχόταν η εταιρεία από το εξωτερικό – και κυρίως από πράκτορες και χάκερ από το Ιράν, οι οποίοι έσπαγαν διαρκώς τους προσωπικούς λογαριασμούς στο Facebook ανθρώπων που δούλευαν στο State Department και σε άλλους σημαίνοντες οργανισμούς.

Τα μέτρα, όμως, που προέβλεψε παραήταν αυστηρά για τα αφεντικά του Facebook, κάτι που φάνηκε ακόμα πιο έντονα στο θέμα της υποκλοπής των δεδομένων από τη Ρωσία. Μετά το σκάνδαλο με την παρέμβαση των ανθρώπων του Βλαντιμίρ Πούτιν στην προεκλογική καμπάνια του Ντόναλντ Τραμπ και την κατασκευή των ψεύτικων likes, ο Στάμος αποφάσισε να ζητήσει τη διαλεύκανση του θέματος στο εσωτερικό της εταιρείας, διεκδικώντας ενισχύσεις στον τομέα της Ασφάλειας, συναντώντας όμως τη σθεναρή άρνηση των συναδέλφων του. Επέμενε μάλιστα και σε διάφορα συνέδρια πως το «Facebook πρέπει να κάνει ακόμα πιο αυστηρούς τους κανόνες ασφαλείας, αφού έχει πλέον προκύψει θέμα σε επίπεδο εθνικής ασφάλειας» αφήνοντας να εννοηθεί πως κάτι περίεργο συμβαίνει στο κλειστό κάστρο του Ζούκερμπεργκ. Σε ηχογραφημένο ντοκουμέντο που διέρρευσε στο ZDNet, ιστοσελίδα που ειδικεύεται σε τεχνολογικά θέματα, ο Στάμος έλεγε πως «οι απειλές που δεχόμαστε φτάνουν στο επίπεδο της Northrop Grumman, της Raytheon ή σε άλλου ανάλογου βεληνεκούς συμβαλλόμενου σε επίπεδα εθνικής ασφάλειας, αλλά εμείς έχουμε την τάση να συμπεριφερόμαστε λες και είμαστε ένα απλό επιχειρησιακό δίκτυο, σαν να είμαστε ένα σάιτ κολεγίου». Φυσικά τα όσα είπε έφτασαν αμέσως στα αυτιά του Ζούκερμπεργκ και των συνεργατών του, οι οποίοι δεν έκρυψαν τον θυμό τους καθώς ήταν σίγουροι ότι το ντοκουμέντο κυκλοφόρησε από τον ίδιο τον Στάμο με σκοπό να ασκήσει περαιτέρω πίεση στην εταιρεία ώστε να κινητοποιηθεί στο θέμα της ασφάλειας.

Μέσα σε λίγους μήνες η κρίση είχε γίνει ακόμα πιο έντονη, όταν προέκυψε το θέμα της Ρωσίας, με αποτέλεσμα οι ιθύνοντες του Facebook να πάρουν τις αρμοδιότητες από τα χέρια του, κάτι που επίσημα αρνήθηκαν αλλά οι «New York Times» το επιβεβαιώνουν κατηγορηματικά. Το επόμενο βήμα φαντάζει αναπόφευκτα η αποχώρηση.
Οπως καταλαβαίνει κανείς, το θέμα δεν είναι πλέον προσωποποιημένο, ενώ περιπλέκεται ακόμα περισσότερο καθώς ο Στάμος εμφανίζεται, τουλάχιστον σύμφωνα με το ρεπορτάζ των NYT και των υποστηρικτών του, περίπου ως ο απελευθερωτής, ο άνθρωπος που ξέρει τι ακριβώς σημαίνει προστασία δεδομένων, ασφάλεια και εθνικό ζήτημα. Το όνομά του δεν αντιστοιχεί σε έναν απλό εργασιομανή του κυβερνοχώρου από αυτούς που ξημεροβραδιάζονται στη Σίλικον Βάλεϊ, αλλά στον πολυμήχανο Ελληνα που έχει καταφέρει να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς ακριβώς παίζεται το παιχνίδι πολιτικής, στρατηγικής, επικοινωνίας και ασφάλειας.

Χάκερ από 8χρονο παιδί 

«Το παιχνίδι της ασφάλειας είναι σαν μια ατελείωτη παρτίδα σκάκι», έλεγε σε μία από τις πολλές διαλέξεις του «το οποίο μπορεί να σε παιδεύει αλλά είναι και απολαυστικό. Το μόνο θέμα είναι ότι πρέπει κάθε στιγμή να προβλέπεις την επόμενη κίνηση του αντιπάλου. Ποτέ δεν είσαι αρκετά καλός γιατί πάντα υπάρχει αυτή η επαπειλούμενη κίνηση ματ». Παραδέχεται μάλιστα ότι εξαιτίας αυτής της μόνιμης εγρήγορσης σπάνια κοιμάται καλά και το μόνο πράγμα που τον ηρεμεί είναι η γυναίκα του και τα παιδιά του.

Απλή λεπτομέρεια βέβαια ότι ο νευρόσπαστος διευθυντής ασφάλειας με τη σπάνια ευφυΐα αποφάσισε αντί για μήνα του μέλιτος να πάρει με τη γυναίκα του ντυμένος γαμπρός σε συνέδριο για χάκερ στο Λας Βέγκας, το οποίο επισκέπτεται κάθε χρόνο από τα 17 του χρόνια, όταν δηλαδή ακόμα χρειαζόταν την υπογραφή του πατέρα του για να επισκεφτεί την απέραντη κιτς παραισθησιακή γη της παραβατικότητας και των τυχερών παιχνιδιών. Πρώτη φορά όμως πήγαινε στα μέρη εκείνα με τη σύζυγό του για μέρα του μέλιτος, μαζί με την οποία έπαιξαν για πλάκα στα φρουτάκια και χάζεψαν τους περαστικούς Ελβις – άλλωστε το χιούμορ που διαθέτει σε μεγάλες δόσεις ο Αλεξ το επιτρέπει με το παραπάνω. Και μην ξεχνάμε ότι ως συνεπής σύμβουλος σε θέματα ασφαλείας και ο ίδιος είχε ξεκινήσει ως ένας από τους πιο διαβόητους χάκερ: δεν ήταν ούτε καν 8 ετών όταν έκανε το πρώτο του χακάρισμα. Κανείς δεν μπορούσε να τον σταματήσει από να αποκτήσει τα δικά του videogames – σε μια εποχή που ακόμα και η λέξη ήταν άγνωστη στο ευρύ κοινό.

Επόμενο στάδιο τα chat sites και τα αστεία που έστηνε από το δώματιό του σε υποτιθέμενους ειδικούς του κυβερνοχώρου. Σήμερα παραδέχεται ότι κατάφερε να μετατρέψει τη μανία του σε επάγγελμα και να γίνει αυτό που φαντάζεται κανείς από τον καλύτερο εκπρόσωπο του είδους: μιλάει σαν πολυβόλο, χρησιμοποιεί λέξεις που οι πιο πολλοί δεν καταλαβαίνουν και δεν έχει πρόβλημα να αυτοσαρκαστεί μέχρι θανάτου. Αρκεί να μην του θίξεις τα ιερά και τα όσια. Ως κλασικός χάκερ, αδιαφορεί παντελώς για την εμφάνισή του και συνήθως περιφέρεται με τα κλασικά καρό πουκάμισα που λανσάρουν οι Αμερικανοί, φορεμένα απέξω και κάπως χύμα, με παντελόνια που ασφυκτιούν σε ένα σώμα που αδιαφορεί απόλυτα για τη λέξη «γυμναστική», αν εξαιρέσεις τη μανία του με τα θαλάσσια σπορ.

Η υποτροφία της NSA, το Μπέρκλεϊ και ο γύρος του κόσμου που κόπηκε στην Ιταλία

Αλλωστε η εντυπωσιακή του πορεία επιβεβαιώνει του λόγου αληθές και ο μόνος λόγος που, όπως λέει, δεν καταγράφεται σε αυτήν η Google «είναι γιατί εκεί περνάνε υπέροχα, τρώγοντας όλη την ώρα φαγητά σε ειδυλλιακό περιβάλλον». Ο ίδιος μοιάζει σκληραγωγημένος και δεν δίνει σημασία στο τι γίνεται γύρω του δουλεύοντας άπειρα μερόνυχτα χωρίς να κοιμάται. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι προτού καν προλάβει να δώσει εξετάσεις για το πανεπιστήμιο, όταν ακόμα αναρωτιόταν αν θα ασχοληθεί μόνο με τους υπολογιστές ή θα στήσει τη δική του ροκ μπάντα, είχε βροχή από προτάσεις. Η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (NSA) του πρόσφερε υποτροφία -ένας έμμεσος τρόπος στρατολόγησης- πρoτού καν τελειώσει το σχολείο, προτείνοντάς του να καλύψει το κόστος των σπουδών του αν εκείνος πήγαινε τα καλοκαίρια μόνο στο Φορντ Μιντ για να τους συμβουλεύει. Με μια μόνο λεπτομέρεια: την είχαν προλάβει άλλες τρεις εταιρείες, μεταξύ των οποίων και μία που είχε ήδη φροντίσει να του καλύψει όλα τα έξοδα για τις σπουδές στο Μπέρκλεϊ.

Το πανεπιστήμιο του επεφύλασσε όλες τις ανάλογες διακρίσεις αλλά όχι ακόμα πολλά χρήματα. Για να ταξιδέψει μάλιστα στην Ευρώπη μετά την αποφοίτησή του μαζί με την αδελφή του χρησιμοποίησε τη μία και μοναδική πιστωτική του κάρτα. Αυτό το ταξίδι όμως δεν ολοκληρώθηκε: τα νέα για την πρώτη του εργασία έφτασαν όταν βρισκόταν στον πρώτο σταθμό στην Ιταλία και τον ανάγκασαν να γυρίσει πίσω. Ηταν η πρώτη και τελευταία του απόπειρα να κάνει φυσιολογικές διακοπές, αφού έκτοτε δουλεύει παραπάνω από όσο προλαβαίνει ο ίδιος να σκεφτεί τον εαυτό του. Στα 25 του είχε ήδη την πρώτη συμβουλευτική εταιρεία στο όνομά του σε θέματα ασφάλειας -μαζί με φίλους-, την iSEC Partners, η οποία εξαγοράστηκε τελικά από μια βρετανική εισηγμένη αντί 23 εκατ. δολαρίων. Η πορεία ήταν τότε ανοδική και μέσα σε λίγα χρόνια ο Ελληνοαμερικανός που φρόντιζε να λαμβάνει μέρος στις μεγάλες εθνικές παρελάσεις που διοργανώνονταν σε αμερικανικές πόλεις την 25η Μαρτίου και την 28η Οκτωβρίου είχε ήδη δημοσιεύματα στο όνομά του – εκτός από τις διακρίσεις.

Και παρότι έχει μάθει πια να στερείται τον αγαπημένο του μουσακά, όπως δηλώνει, δεν θα μπορούσε να ζήσει σε μια περιοχή χωρίς ήλιο, που δεν θα του θύμιζε έστω ελάχιστα Ελλάδα. Ξέρει και πολλά δημοτικά τραγούδια, τα οποία έχει μάθει, με δυσκολία έστω, και να τα χορεύει. Τα ελληνικά ΜΜΕ στην Αμερική είναι περήφανα γι’ αυτόν τον πατριώτη που έχει προλάβει να συμπεριληφθεί -τουλάχιστον μία φορά, το 2015- στη λίστα με τους 40 Πιο Σημαντικούς Επιχειρηματίες Κάτω των 40 του περιοδικού «Forbes».

Κυβερνοσφάλεια και Εθνική Πολιτική 

Το θέμα είναι τι γίνεται τώρα που το παιχνίδι έχει χοντρύνει και είναι πια ολοκάθαρα πολιτικό. Οπως έλεγε και ο ίδιος o Στάμος πολύ προφητικά, «το ζήτημα της κυβερνοασφάλειας δεν αφορά απλώς τους χάκερ αλλά είναι εθνικό. Δεν είναι απλό και οι επιπτώσεις είναι τεράστιες», ξέροντας πως ο ρόλος του είναι πολυσήμαντος. Η ρήξη μάλιστα της σχέσης του με το Facebook μαρτυρά το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η εταιρεία και την αμηχανία της στο να λύσει τα θέματα που αφορούν όχι μόνο στη ρωσική διείσδυση στην αμερικανική ενδοχώρα μέσω Τραμπ, αλλά και ένα σκάνδαλο που έχει πάρει πια διεθνείς διαστάσεις. Ο πολυμήχανος Ελληνας τουλάχιστον δεν έχει μάθει να φοβάται για την επόμενη μέρα: ενώ στο Facebook αναζητούν ήδη τον διάδοχό του, ο ίδιος ξέρει καλά πως υπεύθυνοι ασφαλείας υπάρχουν πολλοί, αλλά Αλεξ Στάμος γεννιέσαι, δεν γίνεσαι.