Λιθίαση του Ουροποιητικού

Παπαπάνος Φ. Χρήστος

Χειρουργός Ουρολόγος

xristospapapanos@yahoo.gr

Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού;

Είναι η ύπαρξη των λίθων σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος. Ανάλογα λοιπόν με την εντόπιση, έχουμε λιθίαση των νεφρών (νεφρολιθίαση), λιθίαση των ουρητήρων, λιθίαση της  ουροδόχου κύστης και τέλος λιθίαση της ουρήθρας.

Το μέγεθος τους ποικίλει, ξεκινώντας από ένα μέγεθος λίγων χιλιοστών και μπορούν να φτάσουν σε πραγματικά μεγάλο μέγεθος που καταλαμβάνει όλο το μέγεθος της πυέλου (κοραλλοειδής λιθίαση) ή ακόμη και της ουροδόχου κύστης. Το σχήμα τους μπορεί να είναι λείο ή ακανθωτό , ακανόνιστο ή ωοειδές.

Πόσο συχνή νόσος είναι η λιθίαση;

Αποτελεί την Τρίτη συχνότερη νόσο του ουροποιητικού μετά από τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη αδένα. Η εμφάνιση της νόσου είναι συχνότερη στους άνδρες από τις γυναίκες σε μια αναλόγια 2, 5:1, με μια αύξηση της επίπτωσης  στην 3^η και 4^ηδεκαετία της ζωής

Παράγοντες δημιουργίας λίθων

• Πολύ πυκνά (συμπυκνωμένα) ούρα.Ούρα με υπερκερασμένα διαλύματα αλάτων και υψηλού ειδικού βάρους,λόγω διαφόρων παθολογικών αιτιών, καθώς και λόγω αφυδάτωσης, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες.
• Στάση των ούρων σε κάποιο σημείο του αποχετευτικού συστήματος με αποτέλεσμα καθίζηση αλάτων και δημιουργία λίθων.
• Ύπαρξη μικροβίων στα ούρα που διασπούν την ουρία και δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες καθιζήσεως και σχηματισμού λίθων
• Ενδογενείς (γονιδιακοί) παράγοντες οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για μεταβολικές διαταραχές που προάγουν την λιθογένεση.

Είδη ουρολίθων:

• Λίθοι από ασβέστιο: Είναι οι συχνότεροι(75-80%), και μπορεί να διακριθούν σε λίθους οξαλικού ή φωσφορικού ασβεστίου ή και μικτοί.
• Λίθοι ουρικού οξέως: Οφείλεται στην αυξημένη αυξημένη απέκκριση ουρικού οξέως στα ούρα (υπερουροκοζουρία). Αυτό μπορεί να γίνει σε ασθενείς με κατανάλωση ζωικού λίπους και κόκκινου κρέατος, ουρική αρθρίτιδα, χημειοθεραπεία.
• Λίθοι από κυστική (περίπου 1-3%): οφείλεται σε αυξημένες τιμές του αμινοξέους αυτού στα ούρα. Η κυστινουρία είναι μια κληρονομική νόσος που μεταβιβάζεται με τον υπολειπόμενο χαρακτήρα.
• Λίθοι από στρουβίτη ( 10-15%): (εναμμώνιο φωσφορικό μαγνήσιο) σχηματίζονται όταν υπάρχει λοίμωξη από μικρόβια.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της λιθίασης;

• Κολικός: οξύς πόνος στην οσφυϊκή χώρα με αντανάκλαση στο κάτω τεταρτημόριο της κοιλιάς. Ο πόνος μπορεί να επεκτείνεται στην περιοχή του οσχέου ή του αιδοίου.Ο ασθενής που πονά, κινείται συνεχώς,μη μπορώντας να βρει ανακούφιση σε καμία θέση. Ο κωλικός οφείλεται στην διάταση του νεφρού που δεν μπορεί να προωθήσει τα ούρα προς την ουροδόχο κύστη. Η απόφραξη λοιπόν αποτελεί το αίτιο του πόνου.
• Ο πόνος τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από ναυτία, εμέτους καθώς και με εφίδρωση, ταχυκαρδία και ταχύπνοια.
• Αιματουρία: συνήθως είναι μια ήπια αιματουρία και τις περισσότερες φορές είναι μικροσκοπική, δηλαδή μπορεί να φανεί μόνο στο μικροσκόπιο.
• Δυσουρικά ενοχλήματα: συχνουρία και αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης ή ακόμη και αποφρακτική ούρηση.
• Πυρετός δεν εμφανίζεται παρά μόνο σε περιπτώσεις που έχουν επιπλακεί με ουρολοίμωξη.

Πως γίνεται η διάγνωση της λιθίασης;

• Η σωστή λήψη ιστορικού, καθώς και η κλινική εξέταση είναι απαραίτητα για την διάγνωση και αξιολόγηση της νόσου.
• Υπερηχογραφικός έλεγχος
• Ακτινογραφικός έλεγχος
• Αξονική τομογραφία με ή χωρίς σκιαγραφικό

 

Πότε η λιθίαση και ο κολικός του νεφρού αποτελούν επείγουσες καταστάσεις;

• Λιθίαση σε μονόνεφρο
• Λιθίαση σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
• Λιθίαση σε κυοφορούσα
• Λιθίαση σε παιδί
• Λιθίαση σε καρδιαγγειακό ασθενή
• Λιθίαση με εμπύρετο.

Αντιμετώπιση λιθίασης

Η αντιμετώπιση της λιθίασης έχει ως σκοπό, την ανακούφιση των συμπτωμάτων του έντονου πόνου, την απομάκρυνση του λίθου και την πρόληψη υποτροπών της λιθίασης. Έτσι, στην οξεία φάση χορηγούνται ενέσιμα αναλγητικά και μη  στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα . Αν το άλγος  επιμείνει, μπορούν να χορηγηθούν ισχυρότερα παυσίπονα όπως οπιοειδή αναλγητικά.

Αντιφλεγμονώδη, α-αναστολείς και ενδεχομένως και αντιβίωση  μπορεί να χορηγηθούν από το στόμα για λίγες μέρες μετά την εμφάνιση του κωλικού.

Εάν ο πόνος δεν υποχωρεί ή υπάρχει απόφραξη νεφρού με πυρετό και λευκοκυττάρωση θα χρειαστεί κάποια άμεση παρέμβαση. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να γίνεται παροχέτευση των ούρων με την τοποθέτηση είτε αυτοσυγκρατούμενου ουρητηρικού καθετήρα(pig-tail), είτε διαδερμικής νεφροστομίας ή αν οι συνθήκες το επιτρέπουν, αφαίρεση του λίθου.

Στις επεμβατικές μεθόδους περιλαμβάνονται:

• Εξωσωματική λιθοτριψία με κύματα κρούσης (ESWL): Στηρίζεται στα κύματα κρούσης, δηλαδή σε ηχητικά κύματα που δημιουργούν συμπιεστικές δυνάμεις πάνω στο λίθο ,με τελικό αποτέλεσμα  τη θραύση του.
• Ουρηθροσκόπηση και ενδοσωματική λιθοτριψία: Χρησιμοποιείται για λίθους που βρίσκονται στον ουρητήρα.Ειναι μέθοδος στην οποία το ουρητηροσκόπιο προωθείται μέσω της ουρήθρας και της κύστης, στον ουρητήρα στο σημείο που βρίσκεται ο λίθος ,υπό άμεση όραση.
• Διαδερμική νεφρολιθοτριψία(PCNL): Μέθοδος κατά την οποία γίνεται διαδερμική παρακέντηση του νεφρού και με τη βοήθεια του νεφροσκοπίου πραγματοποιείται ο θρυμματισμός  και η απομάκρυνση του λίθου.

Βέβαια  τα τελευταία χρόνια  λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης στον ενδοσκοπικό εξοπλισμό,  υπάρχει μια μεγάλη πρόοδο στην ενδοουρολογική αντιμετώπιση της λιθίασης του ουροποιητικού. Έτσι ο χειρουργός ουρολόγος έχει πλέον περισσότερα όπλα στην αντιμετώπιση της λιθίασης .Η εύκαμπτη ουρητηροσκόπηση(RIRS),η  miniPCNL,η ultra-miniPCNL, σε συνδυασμό με τη χρήση του laserείναι τεχνικές που οδήγησαν στη μείωση της νοσηρότητας και των επιπλοκώνπου συνδέονται με την επέμβαση.

Η επιλογή βεβαία της θεραπευτικής μεθόδου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες  όπως το μέγεθος ,την εντόπιση και την σύσταση του λίθου.

Η πλειονότητα των ασθενώνεξέρχονται από το νοσοκομείο την ιδίαημέρα ή μπορεί να χρειαστείνοσηλεία από 1-3 ημέρες και επιστρέφουν στην καθημερινή τους δραστηριότητα σε πολύ γρήγορο χρονικό διάστημα.