Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου ιδρύθηκε το 2012 και φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια συνεχούς λειτουργίας και αδιάκοπης προσπάθειας να μεταδοθεί η γεωλογική γνώση στους πολίτες του Βόλου και γενικότερα της Ελλάδας. Χιλιάδες επισκεπτών είχαν την ευκαιρία όλα αυτά τα χρόνια να δουν και να θαυμάσουν από κοντά απολιθώματα, σπάνια ορυκτά και πετρώματα, να κατανοήσουν τη δημιουργία και την εξέλιξη των φυσικών φαινομένων και πάνω από όλα να έρθουν σε επαφή με τη φυσική τους ιστορία. Η ίδρυση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Βόλου ήταν μία πρωτοβουλία δύο φοιτητών του Τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που μπόρεσαν να μετουσιώσουν όλα αυτά που διδάχθηκαν και να τα μεταφέρουν στους πολίτες του Βόλου και ειδικά στα παιδιά που διψούν για γνώση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι κανένας τοπικός δημόσιος φορέας διοίκησης δεν στήριξε ενεργά την προσπάθειά τους αυτή. Οι εκατοντάδες επισκέπτες, τα δεκάδες σχολεία και γενικά ο κόσμος του Βόλου και της Θεσσαλίας ήταν αυτοί που αγκάλιασαν αυτήν την πρωτοβουλία και βοήθησαν στην επιτυχία αυτού του εγχειρήματος. Δυστυχώς όμως το Μουσείο αντί να γιορτάζει τη συμπλήρωση των δέκα χρόνων του αντιμετωπίζει ένα μεγάλο κίνδυνο. Το ακίνητο στο οποίο στεγάζεται πρόκειται να πουληθεί από τον ιδιοκτήτη του και σύντομα η έκθεση του Μουσείου θα μείνει χωρίς στέγη. Επιπλέον, τα τελευταία δύο χρόνια και η ιδιαίτερη κατάσταση με την πανδημία του ιού COVID-19 δημιούργησε επιπλέον δυσκολίες στη λειτουργία του. Συνεπώς είναι ορατός ο κίνδυνος, εάν δεν υπάρξει κάποια προσφορά ακινήτου που θα στεγάσει τις συλλογές του Μουσείου, ο Βόλος να μείνει χωρίς Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Έκθεση του Μουσείου
Η έκθεση του Μουσείου βρίσκεται στη διασταύρωση της παραποτάμιας οδού Ζάχου με τη Μικρασιατών και πριν την έναρξη της πανδημίας ήταν ανοιχτό από Τρίτη έως Κυριακή. Πλέον οι επισκέψεις πραγματοποιούνται κατόπιν συνεννόησης. Στις αίθουσες του περιλαμβάνονται πετρώματα και ορυκτά της Ελλάδας, καθώς και απολιθώματα ηλικίας εκατομμυρίων ετών. Στη συλλογή του περιέχονται απολιθώματα σπονδυλωτών ζώων, που έχουν βρεθεί στη Θεσσαλία, όπως προβοσκιδωτά (πρόγονοι ελεφάντων), ύαινες, αρκούδες, άλογα, γαζέλες κ.α. Η τελευταία αίθουσα του Μουσείου περιλαμβάνει την εξέλιξη του ανθρώπου, από τον αυστραλοπίθηκο μέχρι το σημερινό Homo sapiens.
Από τα πιο σημαντικά εκθέματα του Μουσείου είναι το κρανίο Μεσοπιθήκου 7 εκατομμυρίων ετών που έχει βρεθεί στο Μικρό Περιβολάκι του Βελεστίνου. Επίσης εκτίθενται απολιθώματα θηλαστικών, όπως καμηλοπάρδαλη, ιπποειδή, γαζέλες, από το αργιλλωρυχείο της ΑΓΕΤ στο Σέσκλο ηλικίας περίπου 2 εκατομμυρίων ετών. Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου είχε παραχωρηθεί από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών προς έκθεση ο μεγαλύτερος χαυλιόδοντας προβοσκιδωτού που έχει βρεθεί στη Θεσσαλία, αλλά επιστράφηκε μετά από δύο χρόνια στις αποθήκες του πανεπιστημίου εξαιτίας του περιορισμένου χώρου της έκθεσης. Οι κάτοικοι του Βόλου είχαν την ευκαιρία σε αυτά τα δύο χρόνια να δουν τον εντυπωσιακό αυτό απολιθωμένο χαυλιόδοντα που βρέθηκε στη Μαγνησία, αλλά δυστυχώς η έλλειψη χώρου οδήγησε μόνο στην προσωρινή του έκθεση κι έτσι επιστράφηκε το 2018.
Εκπαιδευτικά Προγράμματα του Μουσείου
Εκτός των εκθέσεων στο Μουσείο λειτουργούν εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά, που περιλαμβάνουν παλαιοντολογικές ανασκαφές (Πρόγραμμα Μικροί Παλαιοντολόγοι) και εκμάθηση των βασικών ορυκτών (Πρόγραμμα Μικροί Ορυκτολόγοι). Επίσης διοργανώνονται εκδρομές για παιδιά σε περιοχές γεωλογικών μνημείων, όπου τα παιδιά μέσω βιωματικής εκμάθησης βλέπουν και αναγνωρίζουν τα στοιχεία της φυσικής ιστορίας του τόπου τους. Χιλιάδες παιδιών έχουν συμμετάσχει στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου για την παλιοντολογία, για τα ηφαίστεια και συγκεκριμένα για το ηφαίστειο του Βόλου, για τις λίμνες Ζερέλια, για τα σπήλαια, για τα ορυκτά και τα πετρώματα, για τους σεισμούς και άλλα φυσικά φαινόμενα.
Τέλος το Μουσείο έχει διοργανώσει δεκάδες σεμινάρια για ενήλικες, που περιλαμβάνουν διαλέξεις και εκπαιδευτικές εκδρομές στο ηφαίστειο του Βόλου, στις λίμνες Ζερέλια και σε άλλες περιοχές γεωλογικών μνημείων.
Καταγραφή των γεωλογικών μνημείων της Μαγνησίας Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας το 2014 είχε παρουσιάσει τα αποτελέσματα μίας έρευνας που διεξήγαγε για την καταγραφή των Γεωλογικών Μνημείων της Μαγνησίας. Συγκεκριμένα, στη Μαγνησία καταγράφηκαν πάνω από 620 γεωλογικά μνημεία, πολλά από τα οποία χρήζουν ενδελεχούς μελέτης, προστασίας και ανάδειξης. Μεταξύ αυτών 273 σπήλαια στο Πήλιο, την Όθρυ, το Μαυροβούνι, το Χαλκοδόνιο, το Χλωμό και το Τισαίο. Από τα σπήλαια που καταγράφηκαν, τα 12 κρίνονται ως ιδιαίτερα, λόγω των σπάνιων σχηματισμών τους, ενώ πολλά συνδέονται με τοπικούς θρύλους και παραδόσεις, όπως τα σπήλαια του Κενταύρου Χείρωνα στο Πήλιο. Η μελέτη παρουσιάστηκε στο πλαίσιο προώθησης του Γεωτουρισμού
και ήταν διαθέσιμη σε όλους τους φορείς για τη μελλοντική ανάδειξη των Γεωλογικών Μνημείων.
Ένα μικρό Μουσείο ολοκληρώνει τον κύκλο του ή μετατρέπεται σε ένα μεγάλο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας;
Ο Βόλος μετά από αυτό το επιτυχημένο πείραμα έχει την ευκαιρία να αποκτήσει ένα μεγάλο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Από την άλλη, πιθανή αδιαφορία των αρμόδιων φορέων θα οδηγήσει στην απώλεια των κεκτημένων των προηγούμενων χρόνων. Η πώληση του κτηρίου του Μουσείου θα πραγματοποιηθεί μέσα στην άνοιξη του 2022 και πολύ πιθανά αν δεν βρεθεί άλλο κτήριο, ο φετινός Σεπτέμβριος θα βρει τον Βόλο με ένα μουσείο λιγότερο και με μία μεγάλη απώλεια για τον πολιτισμό και την γνώση. Οποιαδήποτε προσφορά ενός χώρου πάνω από 150 τετραγωνικά και με κάποιες απαραίτητες προδιαγραφές για τη λειτουργία Μουσείου, όπως για παράδειγμα η πρόσβαση των ΑΜΕΑ, θα ήταν καλοδεχούμενη και θα συντελούσε στη συνέχιση μετάδοσης της γνώσης. Καλούμε λοιπόν ως Μουσείο την πολιτεία και τους πολίτες να ενδιαφερθούν για την επίλυση αυτού του προβλήματος.
Άρθρο της Υπεύθυνης Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Βόλου, κας Ρεϊζοπούλου Αγγελικής, MSc Γεωλόγου Α.Π.Θ
Τηλέφωνο Μουσείου Φυσικής Ιστορίας: 24210 36555
Email: Volosmuseum@gmail.com