Αντώνιος Πίπης ΜD, FEBOphth, Χειρουργός οφθαλμίατρος, Υπεύθυνος του τμήματος παθολογίας και χειρουργικής Ωχράς κηλίδας/αμφιβληστροειδούς του οφθαλμολογικού κέντρου IRIS στη Λάρισα. www.iris-eyecenter.gr
Ερώτηση:
Σε συζητήσεις με ασθενείς που έχουν προβλήματα όρασης ακούμε συχνά τον όρο ¨ έχω ωχρά κηλίδα¨. Τι είδους πάθηση εννοούμε με αυτο?
Απάντηση:
Ο σωστός όρος θα ήταν “έχω κάποια πάθηση στην ωχρά κηλίδα” ή “έχω ωχροπάθεια” καθώς η ωχρά κηλίδα (macula) είναι ουσιαστικά ανατομικός όρος και αναφέρεται στην κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς μας (retina), δηλαδή του εγκεφάλου θα λέγαμε του οφθαλμού.
Μια εικόνα του πίσω μέρους του ματιού μας όπου διακρίνεται η ωχρά κηλίδα και ο αμφιβληστροειδής
Η λειτουργία της είναι ιδιαίτερα πολύτιμη καθώς είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση μέγιστης ευκρίνειας χάρη στην οποία μπορουμε να διαβάζουμε και να βλέπουμε με λεπτομέρεια σε όποιο σημειο μιας εικόνας εστιάσουμε το βλέμα μας. Οι παθήσεις τώρα της ωχράς κηλίδας είναι δεκάδες και κάθε μια έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καθώς και αντιμετώπιση.
Ερώτηση:
Είναι επικίνδυνες αυτές οι παθήσεις? Πώς το καταλαβαίνει ο ασθενής και πώς βάζει τη διάγνωση ο οφθαλμίατρος?
Απάντηση:
Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας θεωρούνται ιδιαίτερα σοβαρές. Πρώτον λόγω της σοβαρής απώλειας όρασης που προκαλούν και η οποία φτάνει συχνά σε νομική τύφλωση και αναπηρία. Δεύτερον λόγω των δυσκολιών και περιπλοκότητας που παρουσιάζει η διάγνωση αλλά κυρίως η αντιμετώπισή τους.
Ανάλογα το στάδιο και το είδος της ωχροπάθειας ο/η ασθενής ενδέχεται να αντιλαμβάνεται μια ασαφή ελάττωση της όρασης του, που μπορεί να τον δυσκολεύει στην ανάγνωση και την αναγνώριση προσώπων. Άλλες φορές παρατηρεί μία παραμόρφωση της εικόνας των αντικειμένων έως και ολική απώλεια της κεντρικής όρασης του (κεντρικό σκοτωμα).
Το πως αντιλαμβάνεται τις αλλοιώσεις στην όρασή του ένας ασθενής με Ωχροπάθεια μπορεί να ποικίλει.
Συνήθως η απλή κλινική εξέταση στον οφθαλμίατρο αρκεί για να βάλει την υποψία της πάθησης. Για την οριστική διάγνωση όμως και κυρίως ταυτοποίηση του είδους και του σταδίου της ωχροπάθειας που είναι απαραίτητα για την επιλογή και εφαρμογή της θεραπείας απαιτούνται πιο ειδικές εξετάσεις με τη βοήθεια υπερσύγχρονου εξοπλισμού. Έτσι είναι απαραίτητη η οπτική τομογραφία υψηλής ανάλυσης (HD-OCT) ή/και η αγγειογραφία (ψηφιακή, αναίμακτη κλπ) καθώς και η εκτίμηση από τον ειδικό στην ωχρά οφθαλμίατρο.
Ερώτηση:
Για εκείνους που έχουν κάποια νόσο της ωχράς κηλίδας υπάρχουν θεραπείες και ποιες είναι?
Απάντηση:
Ανάλογα τη νόσο και το στάδιο της η θέραπεια μπορεί να συνίσταται από συντηρητική παρακολούθηση έως επείγον χειρουργείο και εδώ η εκτίμηση από ειδικό οφθαλμίατρο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Σε κάποιες λίγες ωχροπάθειες πετυχαίνουμε βελτίωση απλά με τη χρήση κολλυρίων. Σε άλλες πιο συχνές όπως πχ η ηλικιακή εκφύληση της ωχράς κηλίδας ή το διαβητικό οίδημα της ωχράς γίνεται Laser ή συνήθως χρήση ειδικών φαρμάκων που εγχύονται στον οφθαλμό με τη μορφή ενέσεων ή εμφυτευμάτων, με καλά αποτελέσματα. Τέλος η χειρουργική της Ωχράς κηλίδας έχει γνωρίσει μία επανάσταση τα τελευταία χρόνια χάρη στην τελειοποίηση των χειρουργικών τεχνικών και της τεχνολογίας και αποτελεί για πολλές ωχροπάθειες την πλέον ενδεδειγμένη λυση.
Ερώτηση:
Η χειρούργικη της ωχράς κηλιδας πότε εφαρμόζεται και τι αποτελέσματα έχει?
Απάντηση:
Σε έναν σημαντικό αριθμό παθήσεων της ωχράς κηλίδας απαιτείται η χειρουργική αντιμετώπιση είτε επικουρικά, όταν αλλες θεραπείες δεν έχουν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, είτε συχνά ως μοναδική ενδεδειγμένη και αποτελεσματική θεραπεία (πχ σε οπή ωχράς, επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη, αιματώματα της Ωχράς κα) . Οι επεμβάσεις αυτές χάρη στην τελειοποίηση των τεχνολογικών μέσων και της χειρουργικής τεχνικής γίνονται πλέον ατραυματικά και ανώδυνα μόνο με χρήση τοπικής αναισθησίας τα δε ποσοστα επιτυχίας (ανάλογα με το είδος της πάθησης) ξεπερνουν και το 95%.
Ερώτηση:
Από ποιόν και πού γίνεται ενα τέτοιου είδους χειρουργείο ωχράς κηλίδας?
Απάντηση:
Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας και του αμφιβληστροειδούς αποτελούν ένα πεδίο ιδιαίτερης εξειδίκευσης στην οφθαλμολογία. Η αντιμετώπιση των παθήσεων της ωχράς κηλίδας γίνεται από τον ειδικό στην ωχρά κηλίδα οφθαλμίατρο ο οποίος είναι σε θέση να επιλέξει και να εφαρμόσει την κατάλληλη, από τις προαναφερθείσες, μεθόδους θεραπείας αλλά όπως εξυπακούεται και να επέμβει χειρουργικά όταν αυτό είναι απαραίτητο και ενδεδειγμένο. Ειδικά δε για την χειρουργική της ωχράς κηλίδας πέρα από την υψηλή εξειδίκευση του οφθαλμιάτρου απαιτείται και η ύπαρξη κατάλληλου υπερσύγχρονου εξοπλισμού για να καταστεί δυνατή η πραγματοποίηση τέτοιου είδους επεμβάσεων.
Η υπερσύγχρονη τεχνολογία και η υψηλή εξειδίκευση του οφθαλμοχειρουργού είναι απαραίτητα στη χειρουργική του οπισθίου τμήματος του οφθαλμού και της ωχράς κηλίδας.
Ερώτηση:
Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα τέτοιας εξειδικευμένης αντιμετώπισης στην ωχρά κηλίδα στη Θεσσαλία ή είναι ακόμη απαραίτητη η παραπομπή του ασθενούς στα μεγάλα αστικά κέντρα?
Απάντηση:
Πράγματι μέχρι και σχετικά πρόσφατα δεν υπήρχε η δυνατότητα εξειδικευμένης αντιμετώπισης και χειρουργικής της Ωχράς κηλίδας στην κεντρική Ελλάδα. Οι ασθενείς συχνά παραπέμπονταν στα μεγάλα αστικά κέντρα για να αναζητήσουν εκεί τη θεραπεία που είχαν ανάγκη, με ότι αυτό συνεπαγόταν για την ταλαιπωρία αλλά και το κόστος που υφίσταντω. Σήμερα όμως ευτυχώς αυτή η πρακτική τείνει να εκλείψει καθώς παρέχονται πλέον αυτές οι ιατρικές υπηρεσίες υψηλότατου επιπέδου και στην περιοχή μας, προς όφελος φυσικά, του ντόπιου πληθυσμού.