Η τομάτα είναι ένα από τα αγαπημένα λαχανικά (ή φρούτο;) του καλοκαιριού. Δυσκολεύομαι να φανταστώ καλοκαιρινό μποστάνι που να μην έχει τομάτες. Δεν είναι αργά για να φυτέψετε τις δικές σας ντοματιές. Δοκιμάστε να καλλιεργήσετε τομάτες και δε θα το μετανιώσετε.
Το άρωμα, η γεύση της σπιτικής τομάτας δε συγκρίνεται με αυτής που αγοράζετε. Θα πρέπει να θυμάστε ότι οι τομάτες του εμπορίου αναγκαστικά μαζεύονται πριν ωριμάσουν, ώστε να αντέξουν το χρόνο που θα μεσολαβήσει από τη συγκομιδή μέχρι την τοποθέτηση στον πάγκο ή το ράφι.
Το χρώμα του καρπού είναι συνήθως κόκκινο, υπάρχουν όμως και ποικιλίες που έχουν χρώμα πορτοκαλί, κίτρινο, ροζ ή λευκό. Το κόκκινο χρώμα οφείλεται στο καροτινοειδές Λυκοπίνιο (είναι η κύρια χρωστική ουσία της τομάτας) ενώ το πορτοκαλί στο β-καροτίνιο (προβιταμίνη Α). Σε μικρότερες ποσότητες υπάρχουν επίσης άλλα καροτινοειδή και ξανθοφύλλες. Το λυκοπίνιο δε χρειάζεται φως για να σχηματισθεί. Οι καρποί μετά τη συγκομιδή κοκκινίζουν και στο σκοτάδι. Θερμοκρασίες άνω των 32 βαθμών Κελσίου εμποδίζουν τη σύνθεση λυκοπινίου, όχι όμως του β-καροτινίου, γι’ αυτό και όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες οι καρποί δεν έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα αλλά πορτοκαλί.
Η τομάτα (Lycopersicum esculentum) ανήκει στην οικογένεια Solanaceae. Στην ίδια οικογένεια ανήκουν οι πιπεριές και οι μελιτζάνες. Η τομάτα κατάγεται από την τροπική Αμερική (Περού, Ισημερινό) όπου υπάρχουν πολλά αυτοφυή είδη. Στην Ευρώπη άρχισε να καλλιεργείται από τα τέλη του 18ου αιώνα και στην Ελλάδα από το 1918.
Πότε σπέρνουμε τομάτες
Αν σκοπεύετε να ξεκινήσετε τις τομάτες σε σπορείο, φυτέψτε τους σπόρους τομάτας 6 με 8 εβδομάδες πριν τα τελευταία κρύα. Πρακτικά για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει μέσα Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου. Επειδή όμως η τομάτα αγαπά τη ζέστη, φροντίστε ώστε το μέρος που θα βάλετε το σπορείο να είναι ζεστό. Δεν έχει κανένα νόημα το μέρος που θα βάλετε το σπορείο να έχει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.
Αν σπείρετε τις τομάτες απευθείας στο χώμα, η καλύτερη περίοδος είναι τα τέλη Μαρτίου με τέλη Απριλίου.
Για να έχετε συνεχή παραγωγή από τομάτες, φροντίστε να μην τις σπείρετε όλες μαζί. Φροντίστε να σπείρετε τις τομάτες με διαφορά 2 εβδομάδων.
Ξεκινώντας τις τομάτες από σπόρους
Μπορείτε να ξεκινήσετε τις δικές σας τομάτες από σπόρους που θα φυτέψετε σε σπορείο ή απευθείας στο χώμα.
Φυτέψτε τους σπόρους σε βάθος από 1 έως 1,5 εκατοστά περίπου.
Και στις δύο περιπτώσεις το χώμα θα πρέπει να είναι εμπλουτισμένο με θρεπτικά συστατικά, π.χ. κομπόστ ή χωνεμένη κοπριά. Σπείρετε 6 με 7 σπόρους σε κάθε θέση και ποτίζετε κάθε 3 με 4 ημέρες.
Μη ρίξετε τους όλους τους σπόρους στο ίδιο σημείο. Απλώστε τους ώστε να έχουν απόσταση ο ένας από τον άλλο.
Οι τοματιές θέλουν φως. Πολύ φως για να αναπτυχθούν.
Αν βάλατε τους σπόρους σε σπορείο με τεχνητό φωτισμό (λάμπες), θα πρέπει να φροντίσετε ώστε να έχουν πολύ και δυνατό φως.
Αν φυτέψατε τους σπόρους τομάτας απευθείας στο χώμα, το μέρος θα πρέπει να το βλέπει ο ήλιος σχεδόν όλη την ημέρα.
Το άριστο της βλαστικής ανάπτυξης παρατηρείται στους 20 με 25 βαθμούς Κελσίου. Η βλαστική ανάπτυξη είναι επίσης ταχύτερη όταν παρατηρείται διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα σε ημέρα και νύχτα μεταξύ 4 και 5 βαθμούς Κελσίου (θερμοπεριοδισμός).
Όταν εμφανιστούν τα φυτάκια, θα πρέπει να τα αραιώσετε ώστε να μείνουν τα 3 πιο δυνατά ή λιγότερα σε κάθε θέση. Στις τομάτες δεν αρέσει η πολυκοσμία.
Καθώς οι ντοματιές μεγαλώνουν, θα πρέπει να κουνιούνται. Να κουνιούνται; Ναι, θα πρέπει να τις χτυπά ένα ρεύμα αέρα για τουλάχιστον 10 με 15 λεπτά κάθε μέρα. Η κίνηση από τον αέρα, θα τις βοηθήσει να αναπτύξουν γερό στέλεχος.
Όταν τα φυτά που αναπτύσσονται στο σπορείο, φτάσουν σε ύψος τα 8 με 10 εκατοστά και έχουν βγάλει 2 πραγματικά φύλλα, είναι έτοιμα για μεταφύτευση.
Όταν μεταφυτεύετε τις ντοματιές από το σπορείο στον κήπο, φροντίστε να να τις θάψετε πιο βαθιά από ότι ήταν στο σπορείο. Καλύψτε με χώμα το μίσχο τους μέχρι και 1 με 2 εκατοστά κάτω από το τελευταίο φύλλο. Η τοματιά θα αναπτύξει ρίζες στο μέρος του μίσχου που είναι κάτω από το χώμα, ενώ το φυτό θα στηριχθεί καλύτερα.
Ξεκινώντας τις τομάτες από σπορόφυτα
Μπορείτε επίσης να φυτέψετε στον κήπο σας έτοιμα σπορόφυτα τομάτας που θα αγοράσετε από το κοντινό γεωπονικό κατάστημα ή φυτώριο.
Ανάλογα με το μικροκλίμα που επικρατεί στην περιοχή, η φύτευση των σπορόφυτων μπορεί να γίνει τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από 12 βαθμούς Κελσίου. Κάτω από τους 12 βαθμούς Κελσίου, το φυτό παθαίνει ζημιές σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής του (φύτρωμα, ανάπτυξη, καρποφορία).
Κατά την μεταφύτευση, φροντίστε να να τις θάψετε πιο βαθιά από ότι ήταν στη γλάστρα ή το σακούλι τους. Καλύψτε με χώμα το μίσχο τους μέχρι και 1 με 2 εκατοστά κάτω από το τελευταίο φύλλο. Η τοματιά θα αναπτύξει ρίζες στο μέρος του μίσχου που είναι κάτω από το χώμα, ενώ το φυτό θα στηριχθεί καλύτερα.
Καλλιεργητική φροντίδα τοματιάς
Κλάδεμα τοματιάς
Το κλάδεμα είναι συνδυασμένο με την υποστύλωση-στήριξη της ντοματιάς. Η τομάτα με το κλάδεμα διαμορφώνεται σε μονοστέλεχο φυτό.
Αφαιρούνται όλοι οι πλάγιοι βλαστοί όταν το μήκος τους φτάσει τα 5 με 10 εκατοστά. Η αφαίρεση των νεαρών πλάγιων βλαστών γίνεται με το χέρι, επειδή είναι τρυφεροί και εύθραυστοι. Αφαιρώντας τους βλαστούς όσο ακόμη είναι μικροί, αποφεύγονται οι μεγάλες πληγές που επουλώνονται δύσκολα και αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης παθογόνων και μυκητιάσεων δια των πληγών.
Το κλάδεμα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα ώστε να αφαιρούνται οι πλευρικοί βλαστοί που παράγει συνεχώς το φυτό, ενώ παράλληλα το στέλεχος του φυτού πρέπει να υποστυλώνεται.
Οι τομάτες που κλαδεύονται, μπορούν να φυτευτούν σε κοντινές αποστάσεις.
Κορφολόγημα τοματιάς
Αν θέλετε να επιταχύνεται την παραγωγή τομάτας, μπορείτε να προχωρήσετε στο κορφολόγημα (αφαίρεση της κορυφής του φυτού), 1,5 με 2 μήνες πριν το τέλος της συγκομιδής. Το κορφολόγημα εφαρμόζεται για να σταματήσει το φυτό να παράγει νέα φύλλα και ταξικαρπίες που δε θα προλάβουν να ωριμάσουν και παράλληλα για να αναγκαστεί να επιταχύνει την ωρίμανση των καρπών που ήδη έχει. Η κορυφή αφαιρείται μετά από 2-3 τουλάχιστον φύλλα από την τελευταία ταξιανθία του φυτού.
Αποφύλλωση τοματιάς
Καθώς τα φυτά μεγαλώνουν και όταν αρχίζει να ωριμάζει η πρώτη ταξικαρπία, αρχίζει και η διαδικασία της αποφύλλωσης, δηλαδή της αφαίρεσης των φύλλων που βρίσκονται κάτω από αυτήν. Η αποφύλλωση γίνεται για να επιτραπεί ο καλύτερος φωτισμός των καρπών που βρίσκονται κοντά στο στάδιο της ωρίμανσης, γιατί το άμεσο φως βελτιώνει την ποιότητα των καρπών.
Τα φύλλα στο στάδιο αυτό αφαιρούνται γιατί, καθώς αρχίζουν ή ήδη έχουν “γεράσει”, δε δέχονται αρκετό φωτισμό για φωτοσύνθεση και δε συνεισφέρουν στην παραγωγή.
Η αποφύλλωση συνεχίζεται μετά τη συγκομιδή των καρπών της κατώτερης ταξικαρπίας και όταν αρχίζει να ωριμάζει η αμέσως επόμενη ταξικαρπία, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν.
Υποστύλωση-στήριξη τοματιάς
Η τομάτα είναι ένα φυτό που αναπτύσσεται έντονα. Έχετε δύο επιλογές για την υποστύλωση της.
Επιλογή Α
Να στηρίξετε το φυτό.
Θα βρείτε διάφορες παραλλαγές στήριξης.
Ο απλούστερος τρόπος στήριξης είναι χρησιμοποιώντας ένα στύλο. Ο στύλος μπορεί να είναι ξύλινος ή πλαστικός. Αποφύγετε τη χρήση μεταλλικών στύλων (εκτός και αν είναι καλυμμένοι με ουδέτερο υλικό), γιατί θερμαίνονται πολύ από τον ήλιο και το φυτό θέλει να τους αποφύγει.
Μπήξτε το στύλο στο έδαφος πριν σπείρετε τους σπόρους ή μεταφυτέψετε τα φυτά. Έτσι δεν θα πληγώσετε το ριζικό σύστημα του φυτού κατά την τοποθέτηση του στύλου.
Καθώς το φυτό αναπτύσσεται θα πρέπει να κόβετε τους πλάγιους βλαστούς που αναπτύσσονται, ώστε να ενθαρρύνετε την προς τα επάνω ανάπτυξη. Δένετε κατά διαστήματα το μίσχο του φυτού στο στύλο.
Άλλος τρόπος στήριξης είναι με τη χρήση κλουβιού. Τοποθετείτε ένα κύλινδρο από πλέγμα περίφραξης με μεγάλα μάτια, γύρω από το μέρος που αναπτύσσεται η τοματιά. Οι βλαστοί της τοματιάς περνούν μέσα από τα ανοίγματα του πλέγματος και στηρίζονται. Ο τρόπος αυτός στήριξης παρουσιάζει όμως και προβλήματα.
Πηγή εικόνας: http://www.tomatoguy.com/tomatocages.htm
Είναι πιθανό να μη μπορείτε να μαζέψετε τις τομάτες που μεγαλώνουν μέσα στο κλουβί. Δε μπορείτε να έχετε πρόσβαση στα μέρη του φυτού που είναι μέσα στο κλουβί. Τα τμήματα του φυτού που μεγαλώνουν μέσα στο κλουβί είναι επιρρεπήστις μυκητιακές μολύνσεις λόγω του κακού αερισμού και της έλλειψης φωτός. Δε μπορείτε να σκαλίσετε το χώμα γύρω από το φυτό γιατί σας εμποδίζει το κλουβί.
Αντί για στύλους μπορείτε να αναπτύξετε ένα σύστημα από οριζόντια σύρματα και κατακόρυφους σπάγκους. Τα οριζόντια σύρματα τοποθετούνται σε ύψος 1,80 με 2,00 μέτρα πάνω από τη γραμμή φύτεψης των ντοματιών. Από το σύρμα και πάνω από κάθε φυτό, ξεκινούν κατακόρυφοι σπάγκοι οι οποίοι καταλήγουν στο χώμα.
Πηγή εικόνας: http://www.growingtomatoes.info/
Το άκρο του σπάγκου που καταλήγει στο χώμα:
- στερεώνεται σε ένα πασσαλάκι τοποθετημένο δίπλα στο φυτό.
- δένεται στο κάτω μέρος του κορμού του φυτού με τρόπο που δε σφίγγει το κορμό.
Γύρω από τους σπάγκους αναπτύσσονται και στερεώνονται οι τοματιές. Εννοείται ότι στις άκρες και ενδιάμεσα του συστήματος, θα υπάρχουν στύλοι που στηρίζουν το όλο σύστημα.
Επιλογή Β
Να μην κάνετε τίποτα και να αφήσετε το φυτό να αναπτυχθεί ελεύθερα. Αργά ή γρήγορα θα λυγίσει κάτω από το βάρος και πλήθος των τοματιών. Θα συνεχίσει όμως να αναπτύσσεται. Αυτός ο τρόπος μη-στήριξης, κάνει το φυτό επιρρεπές σε μυκητιακές προσβολές καθώς τα φύλα του είναι κοντά στο χώμα, δεν τα βλέπει ο ήλιος και δεν αερίζονται.
ΠΗΓΗ: kalliergo.gr