Στο βραβευμένο με βραβείο Pulitzer βιβλίο του Όπλα, Μικρόβια και Ατσάλι, (εκδόσεις
Κάτοπτρο) ο Jared Diamond προσπαθεί να δώσει μια απάντηση σε ένα μεγάλο αίνιγμα της
Ανθρώπινης ιστορίας: Ποιοι ήταν οι καθοριστικοί εκείνοι παράγοντες που βοήθησαν
ορισμένους λαούς να επικρατήσουν έναντι άλλων;
Ποια ήταν τα απώτερα αίτια που οδήγησαν κάποιους λαούς να αναπτυχθούν ενώ κάποιοι
άλλοι παρέμειναν σε πρωτόγονη κατάσταση ακόμα και στις αρχές του 20ου αιώνα;
Κατά την διάρκεια της 10ετούς κρίσης στην χώρα μας ένας παρόμοιος ανταγωνισμός,
μεταξύ όμως πόλεων της ίδιας επικράτειας, λαμβάνει χώρα. Παρατηρήθηκε το φαινόμενο
κάποιες πόλεις της Ελλάδας να ξεχωρίσουν ενώ κάποιες άλλες να μείνουν στάσιμες και να μην
μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που συσσώρευσε η οικονομική ασφυξία. Μια
γρήγορη ματιά στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ποιες πόλεις αύξησαν τον παραγόμενο
πλούτο τους και σε κάποιες περιπτώσεις και τον πληθυσμό τους και ποιες παρέμειναν στάσιμες
ή έγιναν φτωχότερες.
Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που κάνουν μια πόλη εξωστρεφή, ανοιχτή στην καινοτομία,
ελκυστική στις επενδύσεις και γενικά πρόσφορη στην πρόοδο; Η ιδιοσυγκρασία των κατοίκων,
η πολιτική της Δημοτικής της Αρχής, Μια μεγάλη επιχείρηση της, τα πανεπιστήμια της ή οι
υποδομές της;
Από τα στοιχεία προκύπτει ότι μεταξύ των πόλεων που υποβαθμίστηκαν είναι και ο Βόλος.
Τι συνέβη όμως και ο έβδομος μεγαλύτερος Δήμος της Χώρας ή η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της
Θεσσαλίας, μια πόλη με υποδομές και μεγάλη βιομηχανική παράδοση δεν κατάφερε να
προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και να χάσει το συγκριτικό της πλεονέκτημα;
Τοποθετημένος γεωγραφικά στα ανατολικά της περιοχής της κεντρικής Ελλάδας συνδέεται
οδικά με την ΠΑΘΕ και σιδηροδρομικά με την Λάρισα, διαθέτει το τρίτο σε μέγεθος εμπορικό
λιμάνι με εμπορευματικό και επιβατικό σταθμό που συνδέει τα νησιά των βορείων Σποράδων
που όμως δυστυχώς, λόγω μη επαρκούς βάθους, αδυνατεί να εξυπηρετήσει τα μεγάλα
κρουαζιερόπλοια που προσεγγίζουν την πόλη. Διαθέτει αεροδρόμιο, το οποίο εξυπηρετεί
πτήσεις τσάρτερ κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών κυρίως μηνών (Κατά μέσο όρο 500
αφίξεις & αναχωρήσεις αεροσκαφών εξωτερικού την οκταετία 2010 – 2017, όταν το
αεροδρόμιο της Καλαμάτας, μόνο το 2014 είχε 2.204 αντίστοιχες αφίξεις). Επίσης διαθέτει
Πανεπιστήμιο.
Ο Βόλος ήταν ανέκαθεν μια πόλη με ισχυρό μεταποιητικό κλάδο. Στις δύο Βιομηχανικές
Περιοχές που διαθέτει, δραστηριοποιείτο η πάλαι ποτέ ακμάζουσα βιομηχανική δραστηριότητα
της περιοχής. Σήμερα πολλές από αυτές της βιομηχανίες έχουν κλείσει ενώ άλλες
υπολειτουργούν ή βρίσκονται σε διαδικασία εκκαθάρισης.
Η νυν Δημοτική Αρχή η οποία διαχειρίστηκε την τύχη της πόλης κατά το δεύτερο μισό της
10ετίας δεν στάθηκε αντάξια, έναντι άλλων, να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της οικονομικής
και όχι μόνο κρίσης.
Αντιθέτως, αναλώθηκε σε μια άκρως επιθετική και απαξιωτική ρητορική πόλωσης και
περιορίστηκε στην τοποθέτηση χριστουγεννιάτικου και μόνο, φωτισμού και στολισμού. Δεν
έλαβε καμιά μέριμνα για την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για αυτούς που χτυπήθηκαν
περισσότερο από την κρίση και επαναπαύτηκε μόνο στα κοινωνικά προγράμματα του ΟΑΕΔ.
Δεν παρουσίασε καμιά πρόταση για Ευρωπαϊκά προγράμματα τα οποία θα μπορούσαν να
είχαν ανασχέσει τις δυσμενείς επιπτώσεις της οικονομικής ασφυξίας που προκλήθηκε. Κανένα
αναπτυξιακό πλάνο δεν εκπονήθηκε και καμιά νέα ιδέα για την ανάπτυξη και την πρόοδο της
πόλης δεν συζητήθηκε ενώ με την ρητορική της έκοψε κάθε προσπάθεια συνεννόησης και
συνεργασίας με προηγούμενες δημοτικές αρχές. Επίσης, αδυναμία συνεννόησης επέδειξε και με
το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με αποτέλεσμα την έλλειψη εξειδίκευσης σε πολλούς τομείς όπως
π.χ η ευρυζωνικότητα.
Τα μοναδικά, κάπως μεγαλύτερα, δημόσια έργα που παρουσιάστηκαν ήταν οι τέσσερις
κυκλικοί κόμβοι οι οποίοι, ναι μεν εγκαινιάστηκαν από την νυν δημοτική αρχή, αλλά
αναμφισβήτητα η σύλληψη και ο σχεδιασμός τους ανήκουν και σε προγενέστερες δημοτικές
αρχές. Αναδείχθηκε η κατασκευή τους σε μείζον πολιτικό θέμα μονοπωλώντας τον δημόσιο
διάλογο και παραγκωνίζοντας άλλα πολύ πιο σημαντικά θέματα όπως την δραματική αύξηση
της αέριας ρύπανσης, την αύξηση των περιστατικών λοιμώξεων του αναπνευστικού, την
σημαντική (κατά 20%) αύξηση των περιστατικών νεοπλασματικών ασθενειών, την διαχείριση
των απορριμμάτων, την έλλειψη προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, την ανεργία κ.α. Διέλυσε
τον κώνωπα και κατάπιε την καμήλα. Σε μια πόλη όπου το πολιτιστικό στοιχείο έχει
προεξέχουσα θέση, απουσιάζουν παντελώς προωθητικές ενέργειες για την περαιτέρω τουριστική
αξιοποίηση των σημαντικότατων προϊστορικών και ιστορικών μνημείων όχι μόνο της
Μαγνησίας και της Θεσσαλίας αλλά ολόκληρης της Ελλάδας όπως π.χ το Σέσκλο και το Διμήνι.
Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της υποβάθμισης που υπέστη ο Βόλος νομοτελειακά
οδηγούμαστε σε σύγκριση με μία από τις πόλεις της Θεσσαλίας που κατά την ίδια περίοδο
αύξησε τον παραγόμενο πλούτο της, τα Τρίκαλα.
Τα Τρίκαλα πριν την κρίση ήταν η πιο αδύναμη κοινωνικά πόλη από τις τέσσερις της
Περιφέρειας Θεσσαλίας, με μοναδικό σοβαρό κλάδο την τυροκομία. Κατά την διάρκεια όμως
των τελευταίων 10 ετών με στοχευμένες ενέργειες, ιδιαίτερα στην τεχνολογία, και γενναίες
αποφάσεις από όλες σχεδόν τις δημοτικές αρχές που πέρασαν χτίζεται η αναπτυξιακή πορεία
της πόλης, με αποτέλεσμα η πόλη των Τρικάλων να εντάσσεται στις 6 πιο προηγμένες πόλεις της
Ευρώπης.
Εν αντιθέσει με τον Βόλο, τα Τρίκαλα, όπως και η Καλαμάτα, μια ακόμα μικρή επαρχιακή
πόλη που κατόρθωσε να αναπτυχθεί, κρατά στο μανίκι της, για την εξωστρέφεια της πόλης, το
χαρτί του πολιτισμού, έχοντας το Τζαμί του Σινάν και τις παλιές φυλακές που τώρα φιλοξενούν
το μουσείο Τσιτσάνη σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Επένδυσε στην Ευρυζωνικότητα και κατόρθωσε
να δημιουργήσει μια πραγματικά έξυπνη πόλη βασισμένη σε ασύρματα δίκτυα και αισθητήρες
παντού, σε θέσεις στάθμευσης, στους κάδους σκουπιδιών, στο δίκτυο ύδρευσης και στα
αντλιοστάσια. Δημιούργησε κέντρο διαχείρισης καθημερινότητας μέσα από το οποίο οι δημότες
δύνανται να συμμετέχουν online και να επιλέγουν τα θέματα που θα συζητηθούν στο Δημοτικό
συμβούλιο. Να παρέχει υπηρεσίες τηλεπρόνοιας και να εφαρμόζει σύστημα διαχείρισης
παραπόνων, στο πλαίσιο του οποίου οι πολίτες ενημερώνονται άμεσα για τον χρόνο
διεκπεραίωσης των αιτημάτων τους. Εν αντιθέσει πάλι με τον Βόλο όπου συμβαίνει το
παράδοξο να βραβεύεται για ποδηλατοδρόμους που δεν υπάρχουν, στα Τρίκαλα υπάρχει ο
μεγαλύτερος σε μήκος ποδηλατόδρομος στην Ελλάδα με τον Δήμο Τρικκαίων να διαθέτει προς
ενοικίαση ποδήλατα με αποτέλεσμα να ωθεί τους πολίτες στην χρήση τους και με άμεση
επίπτωση στον περιορισμό των αυτοκινήτων (Από το 2019 ο Δήμος θα διαθέτει προς ενοικίαση
και 5 ηλεκτρικά αυτοκίνητα).
Διαθέτει, ήδη από το 2016, λεωφορεία χωρίς οδηγό, εφαρμόζει πιλοτικά ειδικά
διαμορφωμένους χώρους όπου τοποθετούνται κάδοι σκουπιδιών, δημιούργησε πολλές
κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις για την απασχόληση είτε όσων είχαν ανάγκη είτε για
όσους δεν είχαν στέγη και τροφή, εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τα Ευρωπαϊκά κονδύλια με
αποτέλεσμα την εισροή στην πραγματική οικονομία της πόλης περί των 5,5 εκατομμυρίων
ευρώ.
Επένδυσε στην πιστοποίηση των Αρωματικών και αιθέριων ελαίων τοπικών φυτών και
εφάρμοσε ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης μέσω αισθητήρων για την βελτίωση και
μεγιστοποίηση της παραγωγής, ενδεικτικά εδώ κρίνεται σκόπιμο να αναφέρουμε ότι στον Βόλο
και ιδιαίτερα στην Δημοτική Ενότητα Αγριάς δραστηριοποιείται η μεγαλύτερη επιχείρηση
παραγωγής μονοκαλλιέργειας αρωματικών φυτών (Γαρδένιας) στην Ευρώπη με 1 εκατομμύριο
φυτά ετησίως και με το 70% αυτών να εξάγονται. Ποια είναι τα πάγια αιτήματα της
επιχείρησης; η αποκατάσταση της αγροτικής οδοποιίας, η κοπή των αγριόχορτων από τους
παρακείμενους σε αυτήν δρόμους καθώς και η έγκριση τοποθέτησης φωτοβολταϊκών στοιχείων
για τον περιορισμό του κόστους παραγωγής ώστε να γίνουν ακόμα πιο ανταγωνιστικοί.
Μια τέτοια σύγκριση αν γινόταν μερικά χρόνια πριν θα φάνταζε εξωπραγματική. Στόχος δεν
είναι να εκθειάσουμε τα Τρίκαλα που σίγουρα ακόμα και σήμερα υπολείπονται του Βόλου
σημαντικά, αλλά να υπερτονίσουμε ότι σε περιόδους κρίσεων, και όχι μόνο, η πολιτική που
ακολουθεί και οι αποφάσεις που δύναται να λάβει μια δημοτική αρχή μπορούν να επηρεάσουν
θετικά ή αρνητικά το οικονομικό περιβάλλον της περιοχής. Τα παραδείγματα πολλά και μάλιστα
πολύ κοντά μας, πέρα των Τρικάλων και η Ανάβρα αποτελεί ένα έξοχο παράδειγμα των
παραπάνω γραφόμενων. Προσπαθώντας να προλάβουμε και τον πλέον δύσπιστο, συμφωνούμε
ότι οι σημαντικότερες ευθύνες για τον χειρισμό της κρίσης βαρύνουν τις Εθνικές Κυβερνήσεις
που χειρίστηκαν το θέμα το διάστημα αυτό, ωστόσο όμως, αυτό μας κάνει να αναρωτιόμαστε,
γιατί αυτές επηρέασαν αρνητικά την μία πόλη και θετικά την άλλη αφού οι χειρισμοί αυτοί
αφορούσαν το σύνολο της Χώρας.
Ο Βόλος χτισμένος στον μυχό του Παγασητικού και στις παρυφές του Πηλίου προικισμένος
από την φύση με εξαιρετικό κάλλος, διαθέτοντας πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά
και εξωστρεφή νοοτροπία πληθυσμού, έχοντας μεγάλες επιχειρήσεις καθώς και τις κυριότερες
υποδομές για την ανάπτυξη και διατήρηση σημαντικής βιομηχανικής δραστηριότητας
μεταποιητικού χαρακτήρα όπως λιμάνι, σιδηρόδρομο, αεροδρόμιο αλλά και Πανεπιστήμιο λόγω
αδράνειας ή κακών πολιτικών επιλογών από τις δημοτικές αρχές που τον διαχειρίστηκαν κατά
το διάστημα της 10ετούς κρίσης δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και
παρέμεινε στάσιμος και ανήμπορος να αντιμετωπίσει τις δυσμενείς επιπτώσεις της οικονομικής
κρίσης.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό, στις προσεχείς εκλογές, οι πολίτες του Βόλου να επιλέξουν εκείνη
την Δημοτική Αρχή η οποία θα μπορέσει να εκμεταλλευθεί στο έπακρο κάθε ευκαιρία και
δυνατότητα που θα της δοθεί ώστε ο Βόλος να καταφέρει να βγει από το τέλμα και αυτή
σίγουρα δεν είναι η προηγούμενη μιας και δεν κατάφερε να παρουσιάσει τίποτα ουσιαστικό για
την ανάπτυξη της πόλης.